SAINTE-AULAYE |
Documents photographiques actuels à Sainte-Aulaye (Alain Mazeau & Claude Ribeyrol - avril 2008)
CHARTE DE FRANCHISE ACCORDEE A LEURS TENANCIERS
PAR PIERRE DE BREMOND, CHEVALIER,
et son fils Pierre, seigneurs de Ste-Aulaye.
16 DECEMBRE 1288.
Copie de l'original : Document conservé aux Archives Nationales, Paris sous la cote Q1/111, n° 000746 (Cliché Atelier photographique des Archives Nationales).
Transcription : A. de Brémond d'Ars, Bulletin
de la Société Historique et Archéologique de la Charente, 1903 (Année
1902-1903, = 7ème série, t. 3), pp. LV-LIX (in Gallica).
Universis presentes litteras inspecturis Petrus Bermundi et Petrus Bermundi, ejus filius, milites, domini de Sancta Eulalia, Arn. Rayfres senior, G. Mayfrontz, Willelmus Rayfres, G.Rayfres, G. Armantz, Heliona Johanne, Arn. Rayfres junior, G. de Podio, Guillelmus de Podio, G. de Costa,
Hel. Armantz, Arn. Armantz, Lambertus de Via,
P. de Costa et Raymunda, uxor ejus,
P. et Raymundus Crosandi, fratres, Arn. de Podio Bityrol, Maria Ayniara, Petronilla de Podio Bityrol, P. Janceps, Hel. de Podio, Guillelmus Grels et Petronilla, uxor ejus, P. Ravardi, Raymundus et Arn. Ravardi, G. et
P. Lecgerii, fratres, Arn. de La Cotura, Geraldus
de Costura, G. Dayrinhac, Raymundus Barganhtz, P. Barganhtz, Hel. de Barganhtz, Arn. de Chassanes, Bernardus Richamonz, P. de Furno, Leodegario Clareti, Hel. Clareti senior, Hel. Clareti junior, Arn. Clareti, Hel. Mayfronz, P. Bochiers, Guillelnius Bochiers, G. Bochiers, P. Picardi Hel. Mayfronz senior,
B. Mayfronz, P. Delpeyrat, Guillelmus de Armal, Stephanus de Corleus, Hel.
Linardi, G. Rayfres del Chatelar, Bertrandus
Laus, Arn. Gaes, Heliona Richamonda
et G. ejus gener, et Arn. Richamonz, salutem in Domino. Noveritis
quod nos praefati milites pro nobis et nostris heredibus
absolvimus et quictamus in perpetuum omnes et singulos praedictos homines et eorum haeredes quod ipsi apud Sanctam Eulaliam
seu in bastida de Sancta Eulalia ex nunc mansionem seu residentiam
personalem vel aliam quamcumque mansionem non teneantur facere nisi velint. Et volumus et concedimus pro nobis et nostris heredibus quod ipsi homines praedicti et eorum heredes in magnamentis suis sive boeriis moram
trahant sive residentiam faciant omnes et singuli, si eis placuerit,
libere et de piano moventibus
de.nostro dominio, et quod
in dictis magnamentis animalia sua cujuscumque
generis fuerint, porcos suos et trogas sive sues teneant, et cum eisdem in nostris nemoribus et landis, excepto nemore vocato Lespaut, et in pascuis, pascheriis, erbagiis utantur perpetuo pacifice et quiete, et quod ipsi homines et eorum heredes in nostris nemoribus, excepto Lespaut, ligna percipiant quae sibi necessaria fuerint ad construendum sibi domos in quibus mansionem tam ipsi quam eorum animalia fecerint, et ad alios usus sibi necessarios,
et ad callagium suum sine aliquo contradicto. Preterea volumus et concedimus quod si praedicti homines et eorum heredes, vel eorum
aliquis, de retentione
vende et pedagii vel eorum alterius accusentur, super eorum solutione, juramento accusati credatur, et si jurare noluerint, pro singulis accusationibus quinque solidos tantum modo solvere teneantur. Et super venditionibus
victualium, receptionibus
et custodiis pignorum et
super quantitate pedagii et
vende, volumus et concedimus quod super premissis
Albaterrenses consuetudines
observentur. Item quictamus
et absolvimus in perpetuum dictos homines et eorum heredes a questis, bianis, engrunagio fabarum, bladagio servientum, excepto bladagio prepositi, exactionibus et serviciis quae pro matrimoniis olim exigebantur et recipiebantur ab eisdem hominibus, et in gallinis, exceptis illis quae rendualiter
solvi solent, perpetuo sint exempti,
liberi et immunes. Et volumus
et concedimus quod praedicti
homines et eorum heredes omnes vel
singuli possint, si eis placuerit, ad dictam Bastidam manere et residere in suis domibus, et inhibi in suis playduris, domos si voluerint refficere, seu de novo construere, ita quod si residerent in dicta Bastida, ut
est dictum, quod ipsi, modo
superius expresso, cum suis
animalibus, in
locis praedictis
utantur, et eadem animalia in eorum magnamentis libere teneant et in pace et quod omnibus et singulis
praedictis libertatibus, usibus et consuetudinibus gaudeant et utantur sine aliquo contradicto et liceat eisdem hominibus
et singulis eorumdem et ipsorum heredibus ipsas domos suas et playduras, si eis placuerit, gurpire vel dare, permutare
seu vendere cuicumque voluerint, ita quod ille cui
vel quibus darent, permutarent vel venderent easdem,
in eisdem faciant residentiam personalem. Hoc et addito quod gurpiant vel non gurpiant, teneant vel non teneant dictas domos et playduras, quod ipsi homines el eorum heredes teneantur
nobis et nostris heredibus reddere et solvere de qualibet playdura continente sex braszalas in longitudinem et
quatuor braszalas in latitudinem
duodecim denarios rendualiter annuatim. Et licet inter plures pleydure hujus modi dividantur, non tenebuntur solvere de qualibet playdura, quamquam inter plures divisa nisi tantummodo duodecim denarii renduales. Et pro ipsis praedictis libertatibus et concessionibus dicti homines et eorum heredes tenebuntur tradere et solvere nobis et nostris heredibus duodecim libras currentis monetae renduales in terminis qui secuntur videlicet sex libras
in festo beati Michaelis et alias sex libras in festo nativitatis Domini perpetuo annuatim ; et quod ipsi homines et eorum heredes nos et heredes nostros cum armis contra quemlibet ad deffensionem nostram per totam terram nostram
et non extra nos juvent quandocumque
fuerint requisiti et sequantur, et quod blada sua ad molendinum nostrum molent et non ad alium molendinum, quandiu ibi molere poterunt,
omnibus aliis redditibus, juribus et censibus nostris et deveriis antiquis et aliis in quibus nobis tenentur
nobis et nostris heredibus reservatis. Et volumus et concedimus quod praedicti homines et eorum heredes ovalia
sua et porcos suos ad tenendum
et cubandum animalia sua quaecumque fuerint, in suis tenenciis et possessionibus de nostro dominio moventibus, licet in dicta Bastida residentiam facerent, ut est dictum, possint facere perpetuo et tenere libere et in pace et cum ipsis animalibus in nostris pascuis, pascheriis, erbagiis, nemoribus et landis, et cum porcis, excepto nemore Lespaut, utantur libere et in pace perpetuo et quiete. Et quamquam dicta animalia et porci et sues non essent propria dictorum hominum sed ea tenerent
ab aliqua alia persona in crementum
vel alias, volumus et concedimus quod utantur cum eisdem in nostris nemoribus, pascuis, pascheriis et erbagiis prout superius est expressum. Item dicti homines et eorum heredes non poterunt se transfferre extra nostrum dominium pro mansione facienda nec se juvare alicujus Bastidae, seu Templo, Hospitali,
vel ecclesie, vel alteri alicui
principi supponere, nisi gravamen eis
a nobis fieret evidenter. Tenentur dicti homines et eorum heredes coquere
panem suum ad furnum nostrum et non alibi perpetuo in futurum. Nos vero dicti homines
omnes et singuli confitemur praemissa omnia et singula vera esse et eadem perpetuo observare, complere et in contrarium non venire. Insuper habuimus et recepimus nos dicti milites a dictis hominibus, pro hujusmodi concessionibus et libertatibus sexcies viginti et quinque libras chapotensis et petragoricensis monetae in bona pecunia numerata, etc. Renunciantes, etc. In cujus rei testimonium hoc scribi et publicari fecimus nos dicti milites et homines praedicti per manum tabellionis infrascripti et sigillorum nobilis comitis Engolismensis et venerabilis abbatis Albaterrae et nostrorum munimine roborari. Nos vero dictus comes
praedictos milites et homines
volentes et consentientes
ad tenendum et complendum perpetuo omnia et singula predicta per judicium nostrae curiae, sententialiter condempnamus. Actum apud La Charrayria, die Jovis ante festum beati Thomae apostoli,
anno Domini M° CC LXXX
octavo, indictione secunda,
pontificatus domini Nicolai pape IV anno primo. Presentibus testibus domino Hel. de Mariolo, domino Iterio de Peudraz, militibus, Guillelmo de Luco, P. Reginaldi et G. de Precurso, clericis.
(Original en parchemin reçu
par Guillaume de Grasso Campo, clerc d'Aubeterre, tabellion, scellé de 4 sceaux qui sont tombés,
il ne reste plus que les cordons en fil).
Bibliothèque nationale. Collection
de Périgord, vol. 52, f° 218. Copie de la main de l'abbé Lespine (1).
A. DE BREMOND
d'ARS.
(1) Mort le 11 mars 1831.
Note (C.R.) : le manuscrit original contient 3 lignes supplémentaires, accompagnées du seing du scribe (détail du document présenté ci-dessus) :
- Ego vero, Guilhelmus de Grasso Campo, clericus Albaterrae auctoritate apostolica
- propria manu scripsi et publicavi, meoque signo signavi rogatus.
