Actes du Parlement de Paris / Parlement de la St Martin d'hiver 1322/ Bastide de Saint Sardos / n° 6980
« Cum per carissimum dominum et germanum nostrum Philippum dictorum regnorum regem
quondam certis commissariis fuisset mandatum quod, cum procurator monasterii
Sarlatensis locum dicti monasterii vocatum de Sancto Sacerdote regi Francie,
pro facienda quadam bastida nova, faciendo eidem monasterio congruam inde
recompensationem, obtulerit supplicans ut eidem bastide et habitatoribus et
confluentibus ibidem libertates,
usus et privilegia aliis concessa novis bastidis ipse vellet concedere
graciose, et specialiter quod bastida ipsa extra manum regiam et coronam
Francie nequeat unquam poni ; mandando et committendo dictis commissariis ut ipsi ad locum predictum accederent et
occulis subjicerent eundem, vocato procuratore regio et aliis evocandis, et se
ipsos diligenter et celeriter informarent si locus ipso, pro facienda dicta
bastida esset aptus; de valore et conditionibus dicti loci ; quod commodum
vel incommodum ipsi regi et locis vicinis esset ex edificatione dicte bastide;
de franchisiis, usibus et libertatibus, quas eidem petebant concedi et ubi et
in quibus rebus eidem monasterio recompansatio fieri posset de loco predicto
cum minori regis incommodo, necnon de omnibus aliis circonstanciis universis;
ipsi regi informationem quam super hoc fecissent sub suis inclusam sigillis mitterent
ut ea visa super boc ipse ordinare
posset. Procuratore ducis Aquitanie et Raymondo Bernardi, domino de
Montepensato, ex averso proponentibus, ad finem quod supplicata et oblata per
dictum procuratorem monasterii Sarlatensis fieri non possent, nec deberent, et dicentibus, inter cetera, quod rex Anglie
et dux et antecessores sui habent et habuerunt ibi exercitum, cavalguatam,
ressortum et senioritatem per tanta tempora quod de contrario hominum memoria
non existit, etiam de auditu alterius auditu, et quod ipsi erant et fuerant in
plena pacifica possessione seu quasi exercendi et habendi ibidem et in
territorio ejusdem exercitum et calvagatam, ressortum et senioritatem sicut in
aliis locis propriis dicti regis Anglie et ducis Aquitanie. Item quod dicto
ressorto et senioritate usus fuerat et explectaverat dictus rex Anglie et dux
Aquitanie tempore predicto tam per se quam per senescallos et judices suos
Agennenses, quam etiam per bajulos et consules ville sue Portus Sancte
Marie ; quamplures alias rationes tam facti quam juris predictus
procurator dictis regis Anglie et ducis Aquitanie ad finem supradictum
proponebat ; proponeret atiam dictus Raymundus Bernardi de Monte Pansato
plures rationes tam facti quam juris ad finem supradictam.
Facta igitur et perfecta super hoc, vocatis evocandis, inquesta per
dictos commissarios et curie nostre ad judicandum recepta ; auditis super
hoc in eadem curia nostra dictis partibus et omnibus que dicte partes proponere
voluerunt ; tandem visa et cum diligentia examinata inquesta predicta,
viso etiam tenore cujusdam arresti antiquitus prolati in quo continetur inter
cetera dictos abbatem et conventum ita privilegiatos esse quod ipsi et eorum
prioratus, decanatus, seu ville, castra, feoda vel retrofeoda sua, homines, res
et possessiones eorum extra manum regiam poni non debebant; communicato super
hoc bonorum consilio, idem rex Francie ipsas cum predictis ad manum suam et
heredum suorum Francie regum retinuit, dicto regi Anglie et duci et ejus gentibus
super hoc silentium perpetuum imponendo. Idcirco per ejusdem curie nostre
judicium dictum fuit quod, nonobstantibus propositis ex parte dictorum
procuratorum ducis Aquitanie et et Raymundi domini de Montepansato, dictus
locus de Sancto Sacerdote est aptus, utilis, ydoneus et conveniens ad bastidam
construendam, faciendam et ibidem edificandam et nos posse concedere bastidam
novam ibidem fieri absque juris prejudicio predictorum. Bernardus de Albiguyaco
reportavit die quarta decembris. »